Çfarë janë retë artificiale dhe a i shkaktuan ato përmbytjet e mëdha në Dubai?

Dubai është goditur nga përmbytje rekord gjatë 24 orëve të fundit, duke ndezur spekulime se fajtor janë ‘mbjelljet e reve’ (re artificiale).

Qyteti-shtet i shkretëtirës pësoi përmbytje të mëdha, ku doli jashtë funksionit aeroporti dhe u bllokuan shumë rrugë.

Madje, disa makina ishin zhytur plotësisht në ujë, me pjesën e sipërme të çatisë së tyre që mezi kalonte sipërfaqen e ujit.

Pra, sa të pazakonta ishin reshjet e shiut dhe cilat ishin arsyet e reshjeve ekstreme?

Sa ekstreme ishin reshjet?

Dubai ndodhet në bregdetin e Emirateve të Bashkuara Arabe (EBA) dhe zakonisht është shumë i thatë, raporton bbc.

Gjersa aty bien mesatarisht më pak se 100 milimetra reshje shiu në vit, ajo përjeton rrebeshe të herëpashershme.

Në qytetin Al-Ain – pak më shumë se 100 kilometra nga Dubai – rreth 256 milimetra shi u regjistruan në vetëm 24 orë.

Një sistem “i ndërprerë” atmosferik i presionit të ulët, i cili tërhoqi ajër të ngrohtë dhe të lagësht dhe bllokoi sistemet e tjera të motit nga të kalonin, ishte shkaku kryesor.

“Kjo pjesë e botës karakterizohet nga periudha të gjata pa shi dhe më pas reshje të parregullta, të dendura, por edhe kështu, kjo ishte një ngjarje shumë e rrallë e reshjeve”, shpjegon Maarten Ambaum, meteorolog në Universitetin e Reading, i cili ka studiuar modelet e reshjeve në rajonin e Gjirit.

Çfarë roli luajti ndryshimi i klimës?

Nuk është ende e mundur të përcaktohet saktësisht sesa rol ka luajtur ndryshimi i klimës. Kjo kërkon një analizë të plotë shkencore të faktorëve natyrorë dhe njerëzorë, e cila mund të zgjasë disa muaj.

Por, rekordi i reshjeve është në përputhje me mënyrën se si po ndryshon klima.

E thënë thjesht: ajri më i ngrohtë mund të mbajë më shumë lagështi – rreth 7 për qind shtesë për çdo gradë Celsius – gjë që mund të rrisë intensitetin e shiut.

Intensiteti i shiut ishte rekord, por kjo është në përputhje me një klimë ngrohëse, me më shumë lagështi të disponueshme për të nxitur stuhitë dhe për t’i bërë ngjarjet e reshjeve të dendura dhe përmbytjet shoqëruese në mënyrë progresive më të fuqishme”, shpjegon Richard Allan, profesor në shkencat klimatike në Universitetin

Një studim i fundit sugjeroi se reshjet vjetore mund të rriten deri në rreth 30 për qind në pjesën më të madhe të Emiratet e Bashkuara Arabe deri në fund të shekullit, ndërsa bota vazhdon të ngrohet.

“Nëse njerëzit vazhdojnë të djegin naftë, gaz dhe qymyr, klima do të vazhdojë të ngrohet, reshjet do të vazhdojnë të rëndohen dhe njerëzit do të vazhdojnë të humbasin jetën nga përmbytjet”, thotë Dr Friederike Otto, pedagoge e lartë në shkencën e klimës në Imperial College London.

Çfarë është ‘mbjellja’ e reve dhe a ka luajtur një rol?

‘Mbjellja’ e reve përfshin manipulimin e reve ekzistuese për të ndihmuar në prodhimin e më shumë shiut.

Kjo mund të bëhet duke përdorur aeroplanë për të hedhur grimca të vogla (si jodidi argjendi) në re. Avujt e ujit më pas mund të kondensohen më lehtë dhe të kthehen në shi.

Teknika ka ekzistuar për dekada dhe Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë përdorur atë vitet e fundit për të ndihmuar në adresimin e mungesës së ujit.

Në orët që pasuan përmbytjet, disa përdorues të mediave sociale nxituan t’ia atribuojnë gabimisht motin ekstrem vetëm operacioneve të fundit të mbjelljes së reve në vend.

Raportet e mëparshme nga Bloomberg sugjeruan se aeroplanët e mbjelljes së reve u vendosën të dielën dhe të hënën, por jo të martën, kur ndodhi përmbytja.

Ndërsa BBC nuk ka qenë në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur se kur ka ndodhur mbjellja e reve, ekspertët thonë se në rastin më të mirë do të kishte pasur një efekt të vogël në stuhi dhe se fokusimi në mbjelljen e reve është “mashtrues”.

“Edhe nëse mbjellja e reve do të inkurajonte retë rreth Dubait të hidhnin ujë, atmosfera ka të ngjarë të kishte bartur më shumë ujë për të formuar retë në radhë të parë, për shkak të ndryshimeve klimatike”, thotë Dr Otto.

Mbjellja e reve zakonisht vendoset kur kushtet e erës, lagështisë dhe pluhurit janë të pamjaftueshme për shira. Javën e fundit, meteorologët kishin paralajmëruar për një rrezik të lartë përmbytjeje në të gjithë Gjirin.

“Kur parashikohen sisteme të tilla intensive dhe në shkallë të gjerë, mbjellja e reve – që është një proces i kushtueshëm – nuk kryhet sepse [nuk ka] nevojë për të mbjellë sisteme kaq të forta të shkallës rajonale”, thotë Diana Francis, kreu i Environmental dhe Shkenca Gjeofizike në Universitetin Khalifa në Abu Dhabi.

Meteorologu i motit të BBC-së, Matt Taylor gjithashtu vuri në dukje se ngjarja e rëndë e motit ishte parashikuar tashmë. “Përpara ngjarjes, modelet kompjuterike (që nuk ndikojnë në efektet e mundshme të mbjelljes së reve) tashmë po parashikonin shiun e një viti që do të binte në rreth 24 orë”, tha ai.

“Ndikimet ishin shumë më të gjera nga sa do të prisja vetëm nga mbjellja e reve – përmbytjet e rënda që preknin zona të mëdha nga Bahreini në Oman”, pohoi Taylor ndërsa misionet e mbjelljes së reve në territorin e Emirateve drejtohen nga Qendra Kombëtare e Meteorologjisë (NCM), një grup pune qeveritar.

Sa të përgatitura janë Emiratet e Bashkuara Arabe për reshje ekstreme?

Parandalimi i reshjeve të dendura që kthehen në përmbytje vdekjeprurëse kërkon mbrojtje të fuqishme për t’u përballur me rëniet e papritura intensive.

Dubai është, natyrisht, shumë i urbanizuar. Ka pak hapësirë të gjelbër për të thithur lagështinë dhe objektet e kullimit nuk ishin në gjendje të përballonin nivele kaq të larta të reshjeve.

“Duhet të ketë strategji dhe masa përshtatëse për t’iu përshtatur] këtij realiteti të ri [të reshjeve më të shpeshta dhe intensive]”, shpjegon Francis.

“Për shembull, infrastruktura e rrugëve dhe objekteve duhet të përshtatet, duke ndërtuar rezervuarë për të ruajtur ujin nga shirat e pranverës dhe për ta përdorur atë më vonë gjatë vitit”, shtoi ai.

Ndryshe, Autoriteti Rrugor dhe Transportit i Emirateve të Bashkuara Arabe ngriti një njësi të re për të ndihmuar në menaxhimin e përmbytjeve në Dubai.

Dubai është goditur nga përmbytje rekord gjatë 24 orëve të fundit, duke ndezur spekulime se fajtor janë ‘mbjelljet e reve’ (re artificiale).

Qyteti-shtet i shkretëtirës pësoi përmbytje të mëdha, ku doli jashtë funksionit aeroporti dhe u bllokuan shumë rrugë.

Madje, disa makina ishin zhytur plotësisht në ujë, me pjesën e sipërme të çatisë së tyre që mezi kalonte sipërfaqen e ujit.

Pra, sa të pazakonta ishin reshjet e shiut dhe cilat ishin arsyet e reshjeve ekstreme?

Sa ekstreme ishin reshjet?

Dubai ndodhet në bregdetin e Emirateve të Bashkuara Arabe (EBA) dhe zakonisht është shumë i thatë, raporton bbc.

Gjersa aty bien mesatarisht më pak se 100 milimetra reshje shiu në vit, ajo përjeton rrebeshe të herëpashershme.

Në qytetin Al-Ain – pak më shumë se 100 kilometra nga Dubai – rreth 256 milimetra shi u regjistruan në vetëm 24 orë.

Një sistem “i ndërprerë” atmosferik i presionit të ulët, i cili tërhoqi ajër të ngrohtë dhe të lagësht dhe bllokoi sistemet e tjera të motit nga të kalonin, ishte shkaku kryesor.

“Kjo pjesë e botës karakterizohet nga periudha të gjata pa shi dhe më pas reshje të parregullta, të dendura, por edhe kështu, kjo ishte një ngjarje shumë e rrallë e reshjeve”, shpjegon Maarten Ambaum, meteorolog në Universitetin e Reading, i cili ka studiuar modelet e reshjeve në rajonin e Gjirit.

Çfarë roli luajti ndryshimi i klimës?

Nuk është ende e mundur të përcaktohet saktësisht sesa rol ka luajtur ndryshimi i klimës. Kjo kërkon një analizë të plotë shkencore të faktorëve natyrorë dhe njerëzorë, e cila mund të zgjasë disa muaj.

Por, rekordi i reshjeve është në përputhje me mënyrën se si po ndryshon klima.

E thënë thjesht: ajri më i ngrohtë mund të mbajë më shumë lagështi – rreth 7 për qind shtesë për çdo gradë Celsius – gjë që mund të rrisë intensitetin e shiut.

Intensiteti i shiut ishte rekord, por kjo është në përputhje me një klimë ngrohëse, me më shumë lagështi të disponueshme për të nxitur stuhitë dhe për t’i bërë ngjarjet e reshjeve të dendura dhe përmbytjet shoqëruese në mënyrë progresive më të fuqishme”, shpjegon Richard Allan, profesor në shkencat klimatike në Universitetin

Një studim i fundit sugjeroi se reshjet vjetore mund të rriten deri në rreth 30 për qind në pjesën më të madhe të Emiratet e Bashkuara Arabe deri në fund të shekullit, ndërsa bota vazhdon të ngrohet.

“Nëse njerëzit vazhdojnë të djegin naftë, gaz dhe qymyr, klima do të vazhdojë të ngrohet, reshjet do të vazhdojnë të rëndohen dhe njerëzit do të vazhdojnë të humbasin jetën nga përmbytjet”, thotë Dr Friederike Otto, pedagoge e lartë në shkencën e klimës në Imperial College London.

Çfarë është ‘mbjellja’ e reve dhe a ka luajtur një rol?

‘Mbjellja’ e reve përfshin manipulimin e reve ekzistuese për të ndihmuar në prodhimin e më shumë shiut.

Kjo mund të bëhet duke përdorur aeroplanë për të hedhur grimca të vogla (si jodidi argjendi) në re. Avujt e ujit më pas mund të kondensohen më lehtë dhe të kthehen në shi.

Teknika ka ekzistuar për dekada dhe Emiratet e Bashkuara Arabe e kanë përdorur atë vitet e fundit për të ndihmuar në adresimin e mungesës së ujit.

Në orët që pasuan përmbytjet, disa përdorues të mediave sociale nxituan t’ia atribuojnë gabimisht motin ekstrem vetëm operacioneve të fundit të mbjelljes së reve në vend.

Raportet e mëparshme nga Bloomberg sugjeruan se aeroplanët e mbjelljes së reve u vendosën të dielën dhe të hënën, por jo të martën, kur ndodhi përmbytja.

Ndërsa BBC nuk ka qenë në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur se kur ka ndodhur mbjellja e reve, ekspertët thonë se në rastin më të mirë do të kishte pasur një efekt të vogël në stuhi dhe se fokusimi në mbjelljen e reve është “mashtrues”.

“Edhe nëse mbjellja e reve do të inkurajonte retë rreth Dubait të hidhnin ujë, atmosfera ka të ngjarë të kishte bartur më shumë ujë për të formuar retë në radhë të parë, për shkak të ndryshimeve klimatike”, thotë Dr Otto.

Mbjellja e reve zakonisht vendoset kur kushtet e erës, lagështisë dhe pluhurit janë të pamjaftueshme për shira. Javën e fundit, meteorologët kishin paralajmëruar për një rrezik të lartë përmbytjeje në të gjithë Gjirin.

“Kur parashikohen sisteme të tilla intensive dhe në shkallë të gjerë, mbjellja e reve – që është një proces i kushtueshëm – nuk kryhet sepse [nuk ka] nevojë për të mbjellë sisteme kaq të forta të shkallës rajonale”, thotë Diana Francis, kreu i Environmental dhe Shkenca Gjeofizike në Universitetin Khalifa në Abu Dhabi.

Meteorologu i motit të BBC-së, Matt Taylor gjithashtu vuri në dukje se ngjarja e rëndë e motit ishte parashikuar tashmë. “Përpara ngjarjes, modelet kompjuterike (që nuk ndikojnë në efektet e mundshme të mbjelljes së reve) tashmë po parashikonin shiun e një viti që do të binte në rreth 24 orë”, tha ai.

“Ndikimet ishin shumë më të gjera nga sa do të prisja vetëm nga mbjellja e reve – përmbytjet e rënda që preknin zona të mëdha nga Bahreini në Oman”, pohoi Taylor ndërsa misionet e mbjelljes së reve në territorin e Emirateve drejtohen nga Qendra Kombëtare e Meteorologjisë (NCM), një grup pune qeveritar.

Sa të përgatitura janë Emiratet e Bashkuara Arabe për reshje ekstreme?

Parandalimi i reshjeve të dendura që kthehen në përmbytje vdekjeprurëse kërkon mbrojtje të fuqishme për t’u përballur me rëniet e papritura intensive.

Dubai është, natyrisht, shumë i urbanizuar. Ka pak hapësirë të gjelbër për të thithur lagështinë dhe objektet e kullimit nuk ishin në gjendje të përballonin nivele kaq të larta të reshjeve.

“Duhet të ketë strategji dhe masa përshtatëse për t’iu përshtatur] këtij realiteti të ri [të reshjeve më të shpeshta dhe intensive]”, shpjegon Francis.

“Për shembull, infrastruktura e rrugëve dhe objekteve duhet të përshtatet, duke ndërtuar rezervuarë për të ruajtur ujin nga shirat e pranverës dhe për ta përdorur atë më vonë gjatë vitit”, shtoi ai.

Ndryshe, Autoriteti Rrugor dhe Transportit i Emirateve të Bashkuara Arabe ngriti një njësi të re për të ndihmuar në menaxhimin e përmbytjeve në Dubai.