Profili i Martti Ahtisaarit, njeriu që ia propozoi botës pavarësinë e Kosovës

Ish- Presidentit të Finlandës Marti Ahtisaarit së paku dy herë substancialisht i ka rënë të merret me Kosovën. Së pari më 1999 kur kishte shkuar për ta negociuar kapitullimin e Beogradit që po bombardohej nga NATO për shkak të fushatës kundër Kosovës dhe më 2005 kur Sekretari i OKB’së e emëroi si emisar për statusin final. Finlandezi, si zgjidhje, atëbotë e pa pavarësinë e mbikëqyrur për Kosovën të cilën ia propozoi komunitetit ndërkombëtar dhe palëve në konflikt. Për shkak të namit të tij me angazhime për paqe në botë, ish-Presidentit të Finlandës me 2008 ia dha çmimi Nobel për Paqe. Ahtisari, njeriu që ka merita që kosovarët kanë shtet, ka mbyllyr sytë të hënën pas një sëmundje të rëndë. Gazeta Express sjell një profil të tij të përkthyer nga Gazeta Finlandeze Helsiniki Sanomat.

Ish presidenti i Finlandës, Martti Ahtisaari, ka vdekur të hënën e 16 tetorit në Helsinki. Ai kishte sëmundjen e Alzhaimerit, njoftojnë mediat finlandeze.

Ahtisaari ka qenë presidenti i dhjetë i Finlandës, që ka shërbyer gjatë periudhës 1994- 2000.

Ai ndryshonte ndjeshëm nga paraardhësit e tij në drejtimin e vendit. Ai ishte një profesionist në diplomacinë shumëpalëshe që ishte mësuar të udhëtonte nëpër botë.

Ahtisaari ka fituar çmimin Nobel për Paqe në dhjetor 2008 në Oslo, ku në fjalimin e tij tregoi se çfarë e bëri atë të kalonte një pjesë të madhe të karrierës së tij për zgjidhjen e konflikteve.

Një arsye e rëndësishme u gjet në fëmijëri. Ahtisaari ishte pak më shumë se dy vjeç kur lufta e detyroi atë dhe familjen e tij të evakuoheshin. Edhe një fëmijë i vogël mund të kuptonte se si ishte të kërkoje strehim në shtëpitë e njerëzve të tjerë.

Më pas, ai me familje u kthyen për të jetuar në Vuokselë, por para përfundimit të luftës, rezidenca e tyre ishte në Kuopio. Atje gjetën një shtëpi.

Në vitin olimpik 1952, Ahtisaaritë u shpërngulën në Oulu për të ndjekur punën e babait të tyre nënoficer. Ai u bë një qytet shkolle dhe studimi për Ahtisaarin dhe aty filloi edhe karriera e tij ndërkombëtare.

Menjëherë pas diplomimit, mësuesi i ri i shkollës publike vuri re një shpallje të veçantë pune në një revistë, e cila ishte shtëpi studentore e financuar nga fondet suedeze, e cila po kërkonte një menaxher në Pakistan.

Kur planet dolën në dritë, pjesa tjetër e familjes nxorën librin e hartave të shkollës dhe zbuluan në tryezën e kuzhinës se ku ndodhej saktësisht Pakistani.

Një periudhë gati trevjeçare në Pakistan e mësoi atë se si mund të ishin kushtet jashtë Finlandës. Edhe pse Ahtisaari kishte kohë të fillonte studimet në Universitetin Ekonomik të Helsinkit pas kthimit në Finlandë, së shpejti ai ishte tashmë drejtor ekzekutiv i International Student Aid.

Ahtisaari u transferua në Ministrinë e Punëve të Jashtme në vitin 1965 për të ndërtuar gjithashtu bashkëpunimin zhvillimor të Finlandës. Ai njihej si një nëpunës civil praktik dhe efikas.

Në vitin 1968, ai u martua me Eeva Hyvärinen, të cilën e kishte takuar në vitin 1950. Një vit më pas, çifti pati një djalë, i cili u quajt Marko.

Nga Eeva, Marti mori mbështetje në punën e tij për dekada, dhe Marko adoptoi qëndrimin ndërkombëtar të të atit ndaj jetës kur familja u zhvendos nga një vend në tjetrin.

Në vitin 1973, Ahtisaari u bë ambasador i Finlandës në Tanzani. Ai ishte jashtëzakonisht i ri mes ambasadorëve, nën 40 vjeç.

Ahtisaari ndoshta do të kishte vazhduar në karrierën e bashkëpunimit zhvillimor, nëse presidenti i Tanzanisë Julius Nyerere nuk do t’i kishte kushtuar vëmendje aftësive ndërmjetësuese të ambasadorit të ri. Me sa duket, ishte falë Nyereres që në vitin 1976 Ahtisaari u bë i dërguari i Kombeve të Bashkuara në Namibi dhe më vonë edhe përfaqësuesi special i Sekretarit të Përgjithshëm në Namibi.

Në atë kohë, Namibia ishte e pushtuar nga Afrika e Jugut e sunduar nga të bardhët. Qëllimi i OKB-së ishte një Namibi e pavarur, por procesi ishte i gjatë dhe i vështirë.

Më vonë, Ahtisaari e përshkroi punën si një maratonë. Partnerët e bisedës nuk ishin të lehtë. Udhëheqësit e regjimit të aparteidit të Afrikës së Jugut ishin të vendosur në qëndrimin e tyre, edhe pse presioni ndërkombëtar kundër tyre u rrit.

José Eduardo dos Santos, presidenti i Angolës, nga ana tjetër, tha se ishte i zënë dhe nuk donte të priste përfaqësuesin e Namibisë. Ahtisaari priti për tre ditë në hollin e poshtëm të një hoteli aty pranë, duke lexuar revista, derisa dos Santos më në fund duhej të binte dakord për një takim.

Përveç paqeruajtjes, ai përfshinte një komponent të madh civil, i cili mbështeti fillimin e administratës së vendit që po bëhej i pavarur.

Kjo përvojë u pa edhe më vonë në punën ndërmjetësuese të Ahtisaarit. Ai ishte në gjendje të ishte krijues në burokracinë komplekse të OKB-së dhe të kombinonte ekspertizën e tij si në çështjet ushtarake ashtu edhe në ato civile.

Një tjetër nga shenjat tregtare të Ahtisaarit në punën e ndërmjetësimit ishte se ai ishte në gjendje t’i kthente çështjet e autoritetit në probleme praktike. Më pas u bë e mundur gjetja e zgjidhjeve praktike për ta.

Si ndërmjetës, Ahtisaari ishte këmbëngulës, i vendosur dhe, nëse ishte e nevojshme, edhe i ashpër kur u kërkoi palëve t’i bënin detyrat e tyre siç duhet.

Pavarësia e Namibisë në vitin 1990 ishte një histori suksesi për OKB-në.

Karriera e Ahtisaarit vazhdoi në mënyrë spektakolare. Ai punoi deri në vitin 1991 në Nju Jork si Nënsekretar i Përgjithshëm i OKB-së, pas së cilës u kthye në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Finlandës si zyrtari më i lartë, gjegjësisht Sekretar i Shtetit.

Trazirat e fillimit të viteve 1990 e ndryshuan situatën. Recesioni bëri që finlandezët të kërkonin liderë edhe jashtë politikës. Ahtisaari tashmë i ishte bashkuar Sdp-së në vitin 1968, por tani ai kërkohej si kandidat për zgjedhjet presidenciale të vitit 1994, të cilat i fitoi.

Kur u bë president, Ahtisaari ndryshonte nga shumë nga paraardhësit e tij. Ai nuk ishte i trajnuar për të qenë politikan në parlament dhe qeveri. Ai ishte gjithashtu një i huaj në sytë e publikut.

Ahtisaari ishte një profesionist në diplomacinë shumëpalëshe i cili ishte mësuar të udhëtonte nëpër botë. Ai mori informacion dhe sqaroi pikëpamjet e tij duke folur me influencuesit kryesorë.

Në shtëpi, Ahtisaari ishte i dukshëm si një president që bënte udhëtime provinciale, themeloi grupin e tij të punës për punësim dhe dhuroi një pjesë të pagës për të papunët. Ai ishte i natyrshëm për të qenë president i Finlandës, e cila u bë ndërkombëtare dhe mësoi të funksiononte si anëtare e BE-së.

Në fund të mandatit të tij, Ahtisaari gjithashtu deklaroi, duke iu referuar udhëtimeve të tij për promovimin e eksporteve: “Nuk mund të bësh politikan nga unë – por unë do të isha një biznesmen mjaft i mirë”.

Përpjekja për një mandat të dytë presidencial ishte një pyetje që shqetësonte Ahtisaarin për një kohë të gjatë. Ndjenja e detyrës dhe ambicia çoi në një drejtim, një thirrje në një tjetër. Rezultatet e sondazheve të popullaritetit gjithashtu luhaten.

Mirëpo, Ahtisaari tha në prill 1999 se ai nuk ishte i disponueshëm.

Tashmë në ditët e para të majit, Ahtisaarit iu kërkua të ndërmjetësojë në krizën e Kosovës. Ky ishte fillimi i një fundi spektakolar të presidencës së tij. Ai udhëtoi për disa javë duke negociuar ngushtë dhe ndihmoi për të gjetur një zgjidhje për krizën, e cila dëmtoi seriozisht stabilitetin e Evropës.

Më në fund, në fillim të qershorit 1999, Ahtisaari erdhi drejtpërdrejt nga Beogradi në Këln për takimin e liderëve të BE-së. Ai kishte me vete mirëkuptimin e arritur me presidentin e Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq.

Mandati presidencial i Ahtisaarit përfundoi në mars të vitit 2000. Megjithatë, ai nuk doli në pension si pensionist, por krijoi një rol të ri, unik për ish-presidentin.

Ahtisaarit iu kërkua të merrte pjesë në shumë pozita besimi. Përveç kësaj, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Kofi Annan, një koleg dhe mik i vjetër, i ofroi atij postin e Komisionerit të Lartë të OKB-së për Refugjatët. Do të ishte posti më i lartë finlandez në organizatën botërore.

Ahtisaari vendosi të bëjë ndryshe. Kishte njerëz që dëshironin ta merrnin në poste ndërkombëtare, por kishte më pak profesionistë të pavarur si ai. Kështu që Ahtisaari themeloi Iniciativën për Menaxhimin e Krizave, ose CMI, një organizatë që është e specializuar në zhvillimin e menaxhimit të krizave.

Megjithatë, shumica e vëmendjes u përqendrua në detyrat e ndërmjetësimit të vetë Ahtisaarit. Ai e ndihmoi BE-në të dilte nga bojkoti i Austrisë. Ai negocioi paqen e shumëkërkuar në provincën Aceh të Indonezisë. Ai u kthye edhe në Ballkan për të zgjidhur statusin e Kosovës.

Situata ndryshoi kur Komiteti Norvegjez i Nobelit njoftoi se Martti Ahtisaari ishte përzgjedhur si marrës i Çmimit të Paqes 2008. Dekada e punës mori njohjen më të lartë ndërkombëtare.

Ahtisaari vazhdoi ritmin e tij marramendës të udhëtimit për vitet në vijim. Ai mund të ketë pasur dyqind ditë udhëtimi jashtë vendit gjatë vitit. Dyert në kryeqytetet e botës ishin të hapura për të.

Megjithatë, pas çdo udhëtimi, kulmi ishte kthimi në shtëpi te bashkëshortja e Eeva. Ahtisaari e kishte mësuar tashmë si fëmijë se si ndihet kur nuk mund të ktheheni më në shtëpinë tuaj. /Helsiniki Sanomat/

This image has an empty alt attribute; its file name is image-80-856×600.png
Eeva Ahtisaari dhe Martti Ahtisaari u martuan në vitin 1968.

Ish- Presidentit të Finlandës Marti Ahtisaarit së paku dy herë substancialisht i ka rënë të merret me Kosovën. Së pari më 1999 kur kishte shkuar për ta negociuar kapitullimin e Beogradit që po bombardohej nga NATO për shkak të fushatës kundër Kosovës dhe më 2005 kur Sekretari i OKB’së e emëroi si emisar për statusin final. Finlandezi, si zgjidhje, atëbotë e pa pavarësinë e mbikëqyrur për Kosovën të cilën ia propozoi komunitetit ndërkombëtar dhe palëve në konflikt. Për shkak të namit të tij me angazhime për paqe në botë, ish-Presidentit të Finlandës me 2008 ia dha çmimi Nobel për Paqe. Ahtisari, njeriu që ka merita që kosovarët kanë shtet, ka mbyllyr sytë të hënën pas një sëmundje të rëndë. Gazeta Express sjell një profil të tij të përkthyer nga Gazeta Finlandeze Helsiniki Sanomat.

Ish presidenti i Finlandës, Martti Ahtisaari, ka vdekur të hënën e 16 tetorit në Helsinki. Ai kishte sëmundjen e Alzhaimerit, njoftojnë mediat finlandeze.

Ahtisaari ka qenë presidenti i dhjetë i Finlandës, që ka shërbyer gjatë periudhës 1994- 2000.

Ai ndryshonte ndjeshëm nga paraardhësit e tij në drejtimin e vendit. Ai ishte një profesionist në diplomacinë shumëpalëshe që ishte mësuar të udhëtonte nëpër botë.

Ahtisaari ka fituar çmimin Nobel për Paqe në dhjetor 2008 në Oslo, ku në fjalimin e tij tregoi se çfarë e bëri atë të kalonte një pjesë të madhe të karrierës së tij për zgjidhjen e konflikteve.

Një arsye e rëndësishme u gjet në fëmijëri. Ahtisaari ishte pak më shumë se dy vjeç kur lufta e detyroi atë dhe familjen e tij të evakuoheshin. Edhe një fëmijë i vogël mund të kuptonte se si ishte të kërkoje strehim në shtëpitë e njerëzve të tjerë.

Më pas, ai me familje u kthyen për të jetuar në Vuokselë, por para përfundimit të luftës, rezidenca e tyre ishte në Kuopio. Atje gjetën një shtëpi.

Në vitin olimpik 1952, Ahtisaaritë u shpërngulën në Oulu për të ndjekur punën e babait të tyre nënoficer. Ai u bë një qytet shkolle dhe studimi për Ahtisaarin dhe aty filloi edhe karriera e tij ndërkombëtare.

Menjëherë pas diplomimit, mësuesi i ri i shkollës publike vuri re një shpallje të veçantë pune në një revistë, e cila ishte shtëpi studentore e financuar nga fondet suedeze, e cila po kërkonte një menaxher në Pakistan.

Kur planet dolën në dritë, pjesa tjetër e familjes nxorën librin e hartave të shkollës dhe zbuluan në tryezën e kuzhinës se ku ndodhej saktësisht Pakistani.

Një periudhë gati trevjeçare në Pakistan e mësoi atë se si mund të ishin kushtet jashtë Finlandës. Edhe pse Ahtisaari kishte kohë të fillonte studimet në Universitetin Ekonomik të Helsinkit pas kthimit në Finlandë, së shpejti ai ishte tashmë drejtor ekzekutiv i International Student Aid.

Ahtisaari u transferua në Ministrinë e Punëve të Jashtme në vitin 1965 për të ndërtuar gjithashtu bashkëpunimin zhvillimor të Finlandës. Ai njihej si një nëpunës civil praktik dhe efikas.

Në vitin 1968, ai u martua me Eeva Hyvärinen, të cilën e kishte takuar në vitin 1950. Një vit më pas, çifti pati një djalë, i cili u quajt Marko.

Nga Eeva, Marti mori mbështetje në punën e tij për dekada, dhe Marko adoptoi qëndrimin ndërkombëtar të të atit ndaj jetës kur familja u zhvendos nga një vend në tjetrin.

Në vitin 1973, Ahtisaari u bë ambasador i Finlandës në Tanzani. Ai ishte jashtëzakonisht i ri mes ambasadorëve, nën 40 vjeç.

Ahtisaari ndoshta do të kishte vazhduar në karrierën e bashkëpunimit zhvillimor, nëse presidenti i Tanzanisë Julius Nyerere nuk do t’i kishte kushtuar vëmendje aftësive ndërmjetësuese të ambasadorit të ri. Me sa duket, ishte falë Nyereres që në vitin 1976 Ahtisaari u bë i dërguari i Kombeve të Bashkuara në Namibi dhe më vonë edhe përfaqësuesi special i Sekretarit të Përgjithshëm në Namibi.

Në atë kohë, Namibia ishte e pushtuar nga Afrika e Jugut e sunduar nga të bardhët. Qëllimi i OKB-së ishte një Namibi e pavarur, por procesi ishte i gjatë dhe i vështirë.

Më vonë, Ahtisaari e përshkroi punën si një maratonë. Partnerët e bisedës nuk ishin të lehtë. Udhëheqësit e regjimit të aparteidit të Afrikës së Jugut ishin të vendosur në qëndrimin e tyre, edhe pse presioni ndërkombëtar kundër tyre u rrit.

José Eduardo dos Santos, presidenti i Angolës, nga ana tjetër, tha se ishte i zënë dhe nuk donte të priste përfaqësuesin e Namibisë. Ahtisaari priti për tre ditë në hollin e poshtëm të një hoteli aty pranë, duke lexuar revista, derisa dos Santos më në fund duhej të binte dakord për një takim.

Përveç paqeruajtjes, ai përfshinte një komponent të madh civil, i cili mbështeti fillimin e administratës së vendit që po bëhej i pavarur.

Kjo përvojë u pa edhe më vonë në punën ndërmjetësuese të Ahtisaarit. Ai ishte në gjendje të ishte krijues në burokracinë komplekse të OKB-së dhe të kombinonte ekspertizën e tij si në çështjet ushtarake ashtu edhe në ato civile.

Një tjetër nga shenjat tregtare të Ahtisaarit në punën e ndërmjetësimit ishte se ai ishte në gjendje t’i kthente çështjet e autoritetit në probleme praktike. Më pas u bë e mundur gjetja e zgjidhjeve praktike për ta.

Si ndërmjetës, Ahtisaari ishte këmbëngulës, i vendosur dhe, nëse ishte e nevojshme, edhe i ashpër kur u kërkoi palëve t’i bënin detyrat e tyre siç duhet.

Pavarësia e Namibisë në vitin 1990 ishte një histori suksesi për OKB-në.

Karriera e Ahtisaarit vazhdoi në mënyrë spektakolare. Ai punoi deri në vitin 1991 në Nju Jork si Nënsekretar i Përgjithshëm i OKB-së, pas së cilës u kthye në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Finlandës si zyrtari më i lartë, gjegjësisht Sekretar i Shtetit.

Trazirat e fillimit të viteve 1990 e ndryshuan situatën. Recesioni bëri që finlandezët të kërkonin liderë edhe jashtë politikës. Ahtisaari tashmë i ishte bashkuar Sdp-së në vitin 1968, por tani ai kërkohej si kandidat për zgjedhjet presidenciale të vitit 1994, të cilat i fitoi.

Kur u bë president, Ahtisaari ndryshonte nga shumë nga paraardhësit e tij. Ai nuk ishte i trajnuar për të qenë politikan në parlament dhe qeveri. Ai ishte gjithashtu një i huaj në sytë e publikut.

Ahtisaari ishte një profesionist në diplomacinë shumëpalëshe i cili ishte mësuar të udhëtonte nëpër botë. Ai mori informacion dhe sqaroi pikëpamjet e tij duke folur me influencuesit kryesorë.

Në shtëpi, Ahtisaari ishte i dukshëm si një president që bënte udhëtime provinciale, themeloi grupin e tij të punës për punësim dhe dhuroi një pjesë të pagës për të papunët. Ai ishte i natyrshëm për të qenë president i Finlandës, e cila u bë ndërkombëtare dhe mësoi të funksiononte si anëtare e BE-së.

Në fund të mandatit të tij, Ahtisaari gjithashtu deklaroi, duke iu referuar udhëtimeve të tij për promovimin e eksporteve: “Nuk mund të bësh politikan nga unë – por unë do të isha një biznesmen mjaft i mirë”.

Përpjekja për një mandat të dytë presidencial ishte një pyetje që shqetësonte Ahtisaarin për një kohë të gjatë. Ndjenja e detyrës dhe ambicia çoi në një drejtim, një thirrje në një tjetër. Rezultatet e sondazheve të popullaritetit gjithashtu luhaten.

Mirëpo, Ahtisaari tha në prill 1999 se ai nuk ishte i disponueshëm.

Tashmë në ditët e para të majit, Ahtisaarit iu kërkua të ndërmjetësojë në krizën e Kosovës. Ky ishte fillimi i një fundi spektakolar të presidencës së tij. Ai udhëtoi për disa javë duke negociuar ngushtë dhe ndihmoi për të gjetur një zgjidhje për krizën, e cila dëmtoi seriozisht stabilitetin e Evropës.

Më në fund, në fillim të qershorit 1999, Ahtisaari erdhi drejtpërdrejt nga Beogradi në Këln për takimin e liderëve të BE-së. Ai kishte me vete mirëkuptimin e arritur me presidentin e Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviq.

Mandati presidencial i Ahtisaarit përfundoi në mars të vitit 2000. Megjithatë, ai nuk doli në pension si pensionist, por krijoi një rol të ri, unik për ish-presidentin.

Ahtisaarit iu kërkua të merrte pjesë në shumë pozita besimi. Përveç kësaj, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Kofi Annan, një koleg dhe mik i vjetër, i ofroi atij postin e Komisionerit të Lartë të OKB-së për Refugjatët. Do të ishte posti më i lartë finlandez në organizatën botërore.

Ahtisaari vendosi të bëjë ndryshe. Kishte njerëz që dëshironin ta merrnin në poste ndërkombëtare, por kishte më pak profesionistë të pavarur si ai. Kështu që Ahtisaari themeloi Iniciativën për Menaxhimin e Krizave, ose CMI, një organizatë që është e specializuar në zhvillimin e menaxhimit të krizave.

Megjithatë, shumica e vëmendjes u përqendrua në detyrat e ndërmjetësimit të vetë Ahtisaarit. Ai e ndihmoi BE-në të dilte nga bojkoti i Austrisë. Ai negocioi paqen e shumëkërkuar në provincën Aceh të Indonezisë. Ai u kthye edhe në Ballkan për të zgjidhur statusin e Kosovës.

Situata ndryshoi kur Komiteti Norvegjez i Nobelit njoftoi se Martti Ahtisaari ishte përzgjedhur si marrës i Çmimit të Paqes 2008. Dekada e punës mori njohjen më të lartë ndërkombëtare.

Ahtisaari vazhdoi ritmin e tij marramendës të udhëtimit për vitet në vijim. Ai mund të ketë pasur dyqind ditë udhëtimi jashtë vendit gjatë vitit. Dyert në kryeqytetet e botës ishin të hapura për të.

Megjithatë, pas çdo udhëtimi, kulmi ishte kthimi në shtëpi te bashkëshortja e Eeva. Ahtisaari e kishte mësuar tashmë si fëmijë se si ndihet kur nuk mund të ktheheni më në shtëpinë tuaj. /Helsiniki Sanomat/

This image has an empty alt attribute; its file name is image-80-856×600.png
Eeva Ahtisaari dhe Martti Ahtisaari u martuan në vitin 1968.